Ieper – Menenpoort – zaterdag 2 april 2022
Enkele dagen voordien, op 31 maart, sprak de president van Oekraïne in een boodschap het Belgisch parlement toe en vergeleek hij de brutale vernietiging van Marioepol door het Russisch leger, met het plat bombarderen van Ieper (2014-2015) door de Duitsers in WO1. Maar, het is erger dan toen, verklaarde hij, de hel op aarde.
In de dagen er opvolgend raakt ook bekend dat terugtrekkende Russische troepen gruweldaden plegen o.a. in Boetsja ten noorden van Kiev, met 300 onschuldige, willekeurig gekozen burgerslachtoffers. Het doet denken aan eerdere barbaarse praktijken van het Duitse leger in WO 2, zoals in Oradour-sur-Glane (1944) of Lidice (1942).
Net deze week is Toeterdonk op bezoek in de Ypres Salient, de uitgestulpte boog rond Ieper waar talrijke en hevige gevechten plaatsvonden tussen Britse en Duitse troepen, verschanst in loopgraven en tunnels.
Het is een speciale uitstap, want de oorlog van toen en die in Oekraïne vandaag, is het overheersende gespreksthema in de groep van 45 op de bus. En we kijken uit naar ons optreden in Ieper, want er waren eerder al enkele stappen gezet n.a.v. onze cd “Engelenburcht”, eigen werk van Simon, onze dirigent-componist (2016). Zonder resultaat evenwel, behalve dat we 5 cd’s mochten deponeren in het Flanders’ Field museum, waar we achteraf niets meer over hoorden.
En dan was er de vraag van Lisa, onze toenmalige voorzitter die, met de nodige “geloofsbrieven”, aan de Last Post Association voorstelde om in 2020 in het programma op te treden. Maar… door Corona werd alles uitgesteld naar later. Uiteindelijk 2 april 2022!!!
Van: Last Post Association Website Verzonden: vrijdag 29 mei 2020 18:09 Aan: Last Post Association - Info <info@lastpost.be> Onderwerp: Ceremonie | fanfare Toeterdonk vzw | Verschueren Lisa | 10-04-2021 Last Post Association/ Ceremonie formulier Datum: 29/05/2020 Familienaam: Verschueren Voornaam: Lisa Organisatie: fanfare Toeterdonk vzw Straat: Lipsestraat 103 Gemeente: Tildonk Postcode: 3150 Land: België E-mail: info@toeterdonk.be Aantal personen: 30 Gewenste datum: 10-04-2021 Bijzondere wensen: Beste, In 2021 bestaat onze fanfare 10 jaar. Tijdens dit feestjaar willen we enkele uitsappen organiseren, waaronder eentje naar Ieper. Waarom Ieper? In 2016 maakten wij een voorstelling/brachten wij een CD uit in het kader van de 100-jarige herdenking van W.O. 1: De Engelenburcht. Onze uitstap naar Ieper zouden we gebruiken om hierop terug te kijken, met als gedroomde afsluiter het opluisteren van een plechtigheid aan de Mensenpoort. We zouden dan graag enkele passende fragmenten uit de voorstelling/CD live brengen. Over verdere, meer precieze invulling van de plechtigheid kunnen we later nog afspraken maken. Naast de voorgestelde datum 10/4/2021, kunnen ook volgende zaterdagen: 3/4 en 24/4/2021. Alvast bedankt, ik kijk uit naar uw reactie. Met vriendelijke groeten, Lisa Verschueren voorzitter Toeterdonk
Met buschauffeur Sonja zijn we om 13u vertrokken in Tildonk met een tweede stop aan Technopolis-Mechelen. Na een hele reeks mopjes van Marian, Tars en Niene en zelfs eentje van Peter, komen we aan op het Tyne Cot Cemetery in Zonnebeke. Een indrukwekkende begraafplaats met bijna 12000 graven van gesneuvelde soldaten uit het Gemenebest: uit Australia nieuw Zeeland, Canada, Ierland, Schotland, Engeland enz. Hier liggen de stoffelijke resten van veelal nog onbekende, niet geïdentificeerde jonge mannen, stille getuigen van de bloedige strijd rond Passendale. In de laatste maanden van 1917 vielen in deze streek vele duizenden slachtoffers voor een terreinwinst van amper 8km.Op de muren van het herdenkingsmonument staan de namen van 35000 soldaten zonder gekend graf. 55000 andere namen werden eerder op de muren van de Menenpoort gebeiteld.
De heavy metalband Iron Maiden maakte in 2003 een indrukwekkend nummer over de strijd rond “Passchendale” waarin tekst en muziek de gruwel ervan pogen weer te geven met de oproep om het verhaal nooit te vergeten:
“In a foreign field he lay Lonely soldier, unknown grave On his dying words he prays Tell the world of Paschendale Relive all that he's been through Last communion of his soul Rust your bullets with his tears Let me tell you 'bout his years Laying low in a blood filled trench Kill tim 'til my very own death On my face I can feel the falling rain Never see my friends again In the smoke, in the mud and lead Smell the fear and the feeling of dread Soon be time to go over the wall Rapid fire and the end of us all Whistles, shouts and more gun fire Lifeless bodies hang on barbed wire Battlefield nothing but a bloody tomb Be reunited with my dead friends soon Many soldiers eighteen years Drown in mud, no more tears Surely a war no-one can win Killing time about to begin Home, far away From the war, a chance to live again Home, far away But the war, no chance to live again The bodies of ours and our foes The sea of death it overflows In no man's land, God only knows Into jaws of death we go Crucified as if on a cross Allied troops they mourn their loss German war propaganda machine Such before has never been seen Swear I heard the angels cry Pray to god no more may die So that people know the truth Tell the tale of Paschendale Cruelty has a human heart Every man does play his part Terror of the men we kill The human heart is hungry still I stand my ground for the very last time Gun is ready as I stand in line Nervous wait for the whistle to blow Rush of blood and over we go Blood is falling like the rain Its crimson cloak unveils again The sound of guns can't hide their shame And so we die on Paschendale Dodging shrapnel and barbed wire Running straight at the cannon fire Running blind as I hold my breath Say a prayer symphony of death As we charge the enemy lines A burst of fire and we go down I choke a cry but no-one hears Fell the blood go down my throat Home, far away From the war, a chance to live again Home, far away But the war, no chance to live again See my spirit on the wind Across the lines, beyond the hill Friend and foe will meet again Those who died at Paschendale”(2003)
Het bezoekerscentrum werd in 2007 ingehuldigd door de Britse koningin Elizabeth en de Belgische koningin Paola.
Hierna vertrekken we naar De Dreve ,home of the underground war, privémuseum en brasserie van Edith en Johan Vandewalle, ook in Zonnebeke. Johan is een koppige doorzetter , geboren en opgegroeid in de buurt van het Polygoonbos , omringd door de erfenis van de Grote Oorlog. Hij is een gedreven man, kenner van bunkers, dug-outs en tunnels in de omgeving, en amateurarcheoloog. Zijn levenswerk werd net deze week bekroond met de aankomst uit Australië van het bijzondere beeld in brons van de broers Hunter op het slagveld. Het Brothers-in-Arms project (zie nl.brothersinarmsmemorial.info) kreeg een kunstige vorm in Belgische blauwe steen op een bijzondere herdenkingsweide, aan de rand van het bos.
Mark Knopfler van de Dire Straits gaf zijn toestemming om de tekst van zijn lied Brothers in Arms te beitelen in een verticale kolom. Ooit was dit lied gecreëerd na de Falkland oorlog (1982) en nu was hij blijkbaar erg tevreden over deze bestemming:
These mist covered mountains Are a home now for me But my home is the lowlands And always will be Some day you'll return to Your valleys and your farms And you'll no longer burn To be brothers in arm Through these fields of destruction Baptism of fire I've witnessed your suffering As the battle raged higher And though they did hurt me so bad In the fear and alarm You did not desert me My brothers in arms There's so many different worlds So many different suns And we have just one world But we live in different ones Now the sun's gone to hell And the moon's riding high Let me bid you farewell Every man has to die But it's written in the starlight And every line on your palm We're fools to make war On our brothers in arms
Johan vertelt ons in de tent het verhaal, zijn verhaal, dat in 2006 begon. Bij graafwerken voor een nieuwe gasleiding en wegeniswerken slagen Johan en zijn team erin 5 Australische soldaten op te gravende laatste, Jack-John Hunter kan via nieuw DNA-onderzoek gelinkt worden aan zijn familie. Die bevestigt dat zijn jongere broer Jim, met hem hier was en die laatste heeft hem heel zorgvuldig, gewikkeld in doek en zeil begraven, nadat hij zwaargewond was teruggekeerd op zijn post en kort nadien overleden was. Toen Johan hem als laatste opgroef en zijn gelaat uit de aarde vrijmaakte, kon hij de kleur van zijn ogen nog duidelijk onderscheiden. Ook de naam van John Hunter stond in 1927 op de Menenpoort bij de duizenden vermisten.
Als eerbetoon spelen we hier als fanfare “Eenzame soldaten” aan het nieuwe monument en legt onze voorzitter, Leen De Troyer, een bloemenkrans neer bij het expressieve kunstwerk van die ene broer die zijn gewonde oudere broer tracht in veiligheid te brengen, in al het oorlogsgeweld, de bomkraters en de modder.
Nadien schuiven we aan voor een authentieke WO1 warme oorlogsmaaltijd “Tommy Tucker” geserveerd in een gamel. Het is een flinke schep puree met corned beef, groene kool, braadworst en varkensspek.
Goed op tijd komen we in Ieper aan rond 19u15.Tijd voor de opstelling, want er is veel volk: de jeugdafdeling van de Iperse brandweer bestaat 50 jaar en is met 350 sympathiserende leden van 19 andere jeugdbrigades aanwezig op de plechtigheid. Eerst blazen de klaroeners-vrijwilligers van de Ieperse brandweer de Last Post.
Tijdens de ganse plechtigheid heerst er een plechtige stilte. Als de eerste tonen weerklinken van “Eenzame soldaten“ legt Benjamin Dalle, Vlaams minister van Jeugd, Media en Brussel de eerste bloemenkrans neer. Onze uitvoering is mooi en past wonderwel in het geheel. Simon dirigeert rustig en met stijl, de solisten hebben een puntgave klank en alle muzikanten maken er een prachtig, welluidend geheel van!
Toeterdonk en dirigent worden hartelijk bedankt; het was “impressive” hoorde ik van de verantwoordelijke.
We stappen tevreden de bus op en zullen, met een korte tussenstop in Wetteren en Mechelen en nog veel meer mopjes van Marian, Tars en Niene, rond 22u30 in Tildonk aankomen.
Een memorabele dag in de geschiedenis van Toeterdonk, de enthousiaste elfjarige.
Tarsi Windey